Της Ελένης Καρρά*Όσοι πιστοί, προσέλθετε: για να «γιορτάσουν αξιοπρεπώς» τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Αλμπέρ Καμύ, οι διοργανωτές της φιλόδοξης έκθεσης «Από την Τιπάσα στο Λουρμαρέν» που έχει προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο ζητάνε την οικονομική συνδρομή του κοινού, μέσω της ιστοσελίδας kisskissbankbank.com(http://www.kisskissbankbank.com/albert-camus-de-tipasa-a-lourmarin).
Την έκθεση διοργανώνουν στο κάστρο του Λουρμαρέν, πολύ κοντά στον τάφο του διάσημου συγγραφέα, οι εκδόσεις Gallimard και ο Nouvel Observateur, και υπόσχονται να παρουσιάσουν για πρώτη φορά στο ευρύ κοινό άφθονο σπάνιο και ανέκδοτο υλικό (επιστολές, πρώτες εκδόσεις, φωτογραφίες) από μουσεία, ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές. Όπως αναφέρεται στην ιστοσελίδα, «οι λιγότερο εύποροι μπορούν να δωρίσουν 5 ευρώ, ενώ οι πιο ευκατάστατοι ακόμα και 10.000 ευρώ αν το επιθυμούν – για όλους θα υπάρξει ανταμοιβή».
Τα τελευταία χρόνια, η αναγνώριση της οποίας χαίρει ο Καμύ διευρύνεται συνεχώς, και… παραδόξως: μέχρι και ο πρώην αμερικανός πρόεδρος Τζωρτζ Μπους Τζούνιορ είχε δηλώσει ότι διάβαζε «Τhe Stranger» στο ράντσο του στο Τέξας, ενώ ο Γάλλος πρώην πρόεδρος Νικολά Σαρκοζί του είχε πλέξει το εγκώμιο και είχε ξεκινήσει εκστρατεία για την μεταφορά της σορού του, «ως εξαιρετικά συμβολικής πράξης», από το Λουρμαρέν στο Πάνθεον. Οι αντιδράσεις στην προσπάθεια Σαρκοζί υπήρξαν έντονες. Ο Γαλλοαλγερινός συγγραφέας, είπαν οι πιστοί του, είχε επιλέξει τη συγκεκριμένη πόλη της Βωκλύζ επειδή ο ήλιος της του θύμιζε την γενέτειρά του –άλλωστε, δεν του ταίριαζαν τα μεγαλεία, και επιπλέον, οι αριστεροί τον θεωρούσαν δεξιό, και οι δεξιοί αριστερό– παρέμενε πάντα ένας «ξένος». Έχοντας περάσει από το Κομμουνιστικό Κόμμα στα νιάτα του, αλλά εγκαταλείποντάς το στη συνέχεια και διατηρώντας πάντα μια ανεξάρτητη σχέση με την πολιτική, αυτός ο παθιασμένος με την ελευθερία συγγραφέας φιλοσοφικών δοκιμίων όπως «ο Επαναστατημένος Άνθρωπος» και «ο Μύθος του Σίσυφου» αναγνωρίζεται όλο και περισσότερο και για την φιλοσοφική του ιδιότητα. Όπως ανέφερε σε άρθρο του 2009 ο Nouvel Observateur, πενήντα χρόνια μετά τον θάνατό του σε τροχαίο, ο Καμύ, λάτρης των γυναικών, του ποδοσφαίρου και του ήλιου καθιερώνεται πλέον παγκοσμίως ως ο «νέος φιλόσοφος» ή η «ηθική συνείδηση του 21ου αιώνα». Ακολουθώντας μάλιστα μια πορεία αντίστροφη από εκείνη του «μεγάλου αντιπάλου» του, του αστού και απόφοιτου της Εκόλ Νορμάλ, Ζαν Πολ Σαρτρ, του οποίου το άστρο μεσουρανούσε τότε, αλλά μάλλον τείνει να δύει σήμερα.
«Κι από κει κι έπειτα, τι;»
Όπως περιγράφει ο Ολιβιέ Τοντ στην εξαιρετική του βιογραφία με τίτλο «Albert Camus – Une Vie» (εκδόσεις Καστανιώτη), ο Καμύ μεγάλωσε στην Αλγερία, μέσα στην απόλυτη φτώχεια. Ο πατέρας του σκοτώθηκε όταν ήταν μικρός, και η μητέρα του, σχεδόν κουφή εκ γενετής και αγράμματη, δούλευε σαν καθαρίστρια για να μεγαλώσει τα παιδιά της. Παλεύοντας μια ζωή με την φυματίωση, ο πάντα ανήσυχος Καμύ βούτηξε σε πολλά είδη (δημοσιογράφος, θεατρικός συγγραφέας, πεζογράφος, δοκιμιογράφος, σκηνοθέτης, ηθοποιός), φτάνοντας να βραβευτεί με το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957. Στον «Ξένο», αναφέρει ο Τοντ, «ο Καμύ συγγραφέας περιγράφει τον Καμύ δημοσιογράφο ανάμεσα σε δυο πόρτες της αίθουσας ακροάσεων, όπως ο Χίτσκοκ φιλμάριζε τον εαυτό του».
Τόσο στον «Ξένο» πάντως, έργο αναφοράς του 20ου αιώνα, όσο και στην «Πανούκλα», που παραμένει πάντα επίκαιρη με τον βαρύ συμβολισμό της, την «Πτώση» και τον «Καλιγούλα», σε όλα του τα κείμενα, ο Καμύ έθετε ως «αρχή, και όχι ως κατάληξη», την υπόθεση ότι σ’ έναν κόσμο χωρίς Θεό, ο άνθρωπος ζει σ’ ένα σύμπαν παράλογο. Αλλά το πιο σημαντικό, πίστευε, είναι το ερώτημα: Κι από κει κι έπειτα, τι; Οι μόνες αξίες τις οποίες αξίζει να υπερασπιστεί κανείς «είναι η αγάπη και το πνεύμα», έγραφε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ το 1946, σε μια σειρά άρθρων με τίτλο «Μήτε δήμιοι μήτε θύματα», σημείωνε: θα έπρεπε «…εν μέσω ενός δολοφονικού κόσμου, να αποφασίσουμε να συλλογιστούμε πάνω στο φόνο και ν’ αποφασίσουμε. Αν αυτό γινόταν, τότε θα χωριζόμασταν σε αυτούς που δέχονται ακόμα και να είναι δολοφόνοι, και σε εκείνους που το αρνούνται με όλες τους τις δυνάμεις (…) Πάντα όμως σκεφτόμουν ότι αν ο άνθρωπος που ελπίζει στην ανθρώπινη συνθήκη είναι τρελός, εκείνος που απελπίζεται από τα γεγονότα είναι δειλός. Και από δω και πέρα, το μόνο αξιοπρεπές θα είναι να υπερασπιστεί κανείς αυτό το φοβερό στοίχημα που θα δείξει επιτέλους αν οι λέξεις είναι πιο δυνατές από τις σφαίρες».
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ALBERT CAMUS
Τόσο στον «Ξένο» πάντως, έργο αναφοράς του 20ου αιώνα, όσο και στην «Πανούκλα», που παραμένει πάντα επίκαιρη με τον βαρύ συμβολισμό της, την «Πτώση» και τον «Καλιγούλα», σε όλα του τα κείμενα, ο Καμύ έθετε ως «αρχή, και όχι ως κατάληξη», την υπόθεση ότι σ’ έναν κόσμο χωρίς Θεό, ο άνθρωπος ζει σ’ ένα σύμπαν παράλογο. Αλλά το πιο σημαντικό, πίστευε, είναι το ερώτημα: Κι από κει κι έπειτα, τι; Οι μόνες αξίες τις οποίες αξίζει να υπερασπιστεί κανείς «είναι η αγάπη και το πνεύμα», έγραφε κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Ενώ το 1946, σε μια σειρά άρθρων με τίτλο «Μήτε δήμιοι μήτε θύματα», σημείωνε: θα έπρεπε «…εν μέσω ενός δολοφονικού κόσμου, να αποφασίσουμε να συλλογιστούμε πάνω στο φόνο και ν’ αποφασίσουμε. Αν αυτό γινόταν, τότε θα χωριζόμασταν σε αυτούς που δέχονται ακόμα και να είναι δολοφόνοι, και σε εκείνους που το αρνούνται με όλες τους τις δυνάμεις (…) Πάντα όμως σκεφτόμουν ότι αν ο άνθρωπος που ελπίζει στην ανθρώπινη συνθήκη είναι τρελός, εκείνος που απελπίζεται από τα γεγονότα είναι δειλός. Και από δω και πέρα, το μόνο αξιοπρεπές θα είναι να υπερασπιστεί κανείς αυτό το φοβερό στοίχημα που θα δείξει επιτέλους αν οι λέξεις είναι πιο δυνατές από τις σφαίρες».
ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ALBERT CAMUS
______________________
