Η επιστολή του Αλμπέρ Καμύ στο δάσκαλό του

Λίγο μετά την βράβευση του με Νόμπελ ο μεγάλος φιλόσοφος και συγγραφέας ανέτρεξε στα μαθητικά του χρόνια.

Όταν ο Γάλλος μυθιστοριογράφος και φιλόσοφος κέρδισε το Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1957 στη βράβευσή του είχε αναφερθεί ως μια σπουδαία προσωπικότητα που ξεχωρίζει για τη σημαντική λογοτεχνική παραγωγή του, η οποία με διορατική σοβαρότητα φωτίζει τα προβλήματα της ανθρώπινης συνείδησης στην εποχή μας.

Λίγες μέρες μετά την απονομή ο Καμύ είχε ευχαριστήσει τον δάσκαλό του με τον οποίο όπως αναφέρει άρθρο της Chicago Tribune είχε αναπτυχθεί μια υποδειγματική και σπάνια σχέση δασκάλου-μαθητή.

Ο ισχυρισμός αυτός επαληθεύτηκε και όταν αργότερα η δημοσίευση ενός ημιτελούς αυτοβιογραφικού μυθιστορήματος του Καμύ με τίτλο ‘Ο πρώτος άνθρωπος’ περιελάμβανε την αλληλογραφία του συγγραφέα με τον πρώην δάσκαλό του.

Αυτή είναι μια από τις πιο θερμές και συγκινητικές επιστολές που περιλαμβάνεται στο υπόμνημα του βιβλίου και την οποία ο Αλμπέρ Καμύ απέστειλε λίγες μέρες μετά τη βράβευσή του στην πατρική για τον ίδιο φιγούρα, τον κύριο Louis Germain.

19 Νοεμβρίου 1957

Αγαπητέ κύριε Ζερμέν,

Άφησα το θόρυβο γύρω μου να καταλαγιάσει λίγο, πριν σας απευθυνθώ από τα βάθη της καρδιάς μου. Mόλις μου δόθηκε μια πολύ μεγάλη τιμή που ούτε περίμενα και ούτε επεδίωξα.

Όταν άκουσα την είδηση, η πρώτη μου σκέψη μετά τη μητέρα μου ήσασταν εσείς.

Χωρίς εσάς, χωρίς το χέρι που στοργικά απλώσατε στο φτωχό παιδί που ήμουν τότε, χωρίς τη διδασκαλία και το παράδειγμά σας, τίποτα από όλα αυτά δεν θα είχε συμβεί.

Δεν πρόκειται να κερδίσω πολλά από αυτή την τιμή. Μου δίνει όμως τουλάχιστον την ευκαιρία να σας πω τι υπήρξατε και εξακολουθείτε να είστε για μένα και να σας διαβεβαιώσω ότι οι προσπάθειές σας, το έργο σας, και η γενναιόδωρη καρδιά σας εξακολουθούν να ζουν σε έναν από τα μικρά σχολιαρόπαιδά σας που παρά τα χρόνια, δεν έπαψε ποτέ να είναι ευγνώμων μαθητής σας. Θα σας εναγκαλίζομαι με όλη μου την καρδιά.

ΑΛΜΠΈΡ ΚΑΜΎ

~~~~~~~

O Aλμπέρ Kαμύ γεννήθηκε το 1913 στο Μοντοβί της Αλγερίας από Γάλλους γονείς. Ζει τα παιδικά του χρόνια μέσα στην απόλυτη φτώχια, με τον πατέρα του νεκρό στον πόλεμο και τη μητέρα του να ξενοδουλεύει. Τελειώνει το λύκειο με υποτροφία και συνεχίζει τις σπουδές του στη Φιλοσοφική Σχολή του Αλγερίου. Το 1934 γίνεται μέλος του Κομουνιστικού Κόμματος αλλά διαγράφεται ένα χρόνο μετά. 

Το 1937 εκδίδει το πρώτο του βιβλίο με τίτλο Η καλή και η ανάποδη. Το 1940 με τη δεύτερη γυναίκα του αποφασίζουν να ζήσουν στο Παρίσι. Δυο χρόνια αργότερα εκδίδεται Ο ξένος. Μετά το τέλος του πολέμου αρχίζει να ταξιδεύει: ΗΠΑ, Λατινική Αμερική, Ιταλία, Ελλάδα (1955). Δίνει μάχες για να τελειώσει ο πόλεμος της Αλγερίας, ενώ εκδίδονται το ένα μετά το άλλο τα μυθιστορήματα και τα θεατρικά έργα που τον κάνουν διάσημο σε όλο τον κόσμο. Το 1957 βραβεύεται με το Νόμπελ Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου του. Ακόμα και ο πρώην φίλος του, αλλά πλέον αντίπαλός του σε ιδεολογικά ζητήματα, Σαρτρ, θα παραδεχτεί ότι «κανένας δεν χάρισε στον Καμύ το Νόμπελ». Το 1960 ο Καμύ θα σκοτωθεί μαζί με το φίλο και εκδότη του Μισέλ Γκαλιμάρ σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Στην τσάντα του είχε έτοιμα τα χειρόγραφα του έργου του Ο πρώτος άνθρωπος.

Ο λόγος του Αλμπέρ Καμύ κατά τη βράβευσή του με Νόμπελ στη Στοκχόλμη :

*από το: http://enallaktikidrasi.com/2014/12/i-epistoli-tou-alber-camy-sto-daskalo-tou/#ixzz3MU0CGqui

ΑΛΜΠΕΡ ΚΑΜΙ: «ΖΗΣΕ ΤΩΡΑ!» της Ίρις Ράντις*

  ΜΕΡΟΣ Β’:  

   μετάφραση και επιμέλεια: Γιώργος Καρτάκης  

 Η  διαδρομή με το τρένο από το Παρίσι μέχρι το Εξ-αν-Προβάνς διαρκεί τρεις ώρες. Το Λουρμαρέν βρίσκεται στους πρόποδες του Λουμπερόν, σε απόσταση 40 χιλιομέτρων από το Εξ-αν-Προβάνς και 70 από την Αβινιόν. Την εποχή του Καμί, η διαδρομή διαρκούσε δυο μέρες. Στις 4 Ιανουαρίου 1960, ο Καμί είχε στην τσέπη του το εισιτήριο του τρένου, αλλά αποφάσισε την τελευταία στιγμή να επιστρέψει στο Παρίσι με τους καλόκεφους Γκαλιμάρ, και όχι με την καταθλιπτική σύζυγό του και τα δίδυμα. Ήταν 46 ετών. Ίσως να έσκασε ένα λάστιχο. Ίσως ο Μισέλ Γκαλιμάρ ν' αποκοιμήθηκε στο τιμόνι του Facel Vega μετά το πλούσιο μεσημεριανό γεύμα. Ούτως ή άλλως, ο Καμί είχε επιστρέψει και πάλι στο σπίτι του στο Λουρμαρέν 24 ώρες μετά την αναχώρησή του – αυτή τη φορά, νεκρός.

Φτάνοντας στο χωριό βλέπει κανείς αμέσως το σπίτι. Η μεγάλη πετρόκτιστη βεράντα, οι κολόνες και ο ψηλός φράχτης γίνονται αμέσως ορατά. Το σπίτι αυτό ήταν η εκπλήρωση ενός ονείρου: το άρωμα του χορταριού την ημέρα, το φως των αστεριών τα βράδια και τις νύχτες, που αυγαταίνουν την καρδιά. Ο Καμί έψαχνε πυρετωδώς τα τελευταία χρόνια της ζωής του για ένα τέτοιο σπίτι, το οποίο μακριά από την παρισινή «πανούκλα», το παρισινό «καρκίνωμα», θα τον βοηθούσε να συμφιλιωθεί και πάλι με τον εαυτό του. Μετά την ήττα που είχε υποστεί από τον Σαρτρ, ο οποίος είχε γελοιοποιήσει το σπουδαίο αντιολοκληρωτικό του δοκίμιο «Ο εξεγερμένος άνθρωπος», ήθελε να ξεκινήσει μια νέα απλή ζωή, μια ζωή που θα ήταν τόσο παλιά όπως το «Ψωμί και κρασί», όπως «Το μυστικό της φύσης», «Ο ήλιος του Νότου» και «Το φως της αλήθειας».

Ο Καμί συγγράφει το τελευταίο του αυτό μυθιστόρημα λες και είναι ένας νομάδας, που χωρίς να επιδιώκει να δαμάσει αυτό που περιγράφει, θέλει να καταδυθεί ξανά στην ήρεμη και χωρίς γεγονότα εποχή της παιδικής του ηλικίας στην Αλγερία.

Αυτή η αντίληψη ήταν τόσο απαρχαιωμένη, όπως ακριβώς ακούγεται. Ο ίδιος ο Καμί, τελικά, θεωρούσε τον εαυτό του ντεμοντέ άνθρωπο, που μπορεί μεν να κατέληξε εξαιτίας μιας μοίρας στον κόσμο των οροφοδιαμερισμάτων και των γραφείων, ακολουθούσε όμως μια παλιά στάση ζωής, σύμφωνα με την οποία το θάρρος, η ομορφιά, το πνεύμα, η τιμή, η αγάπη και η σκέψη είναι αδιαχώριστα μεταξύ τους ή διαφορετικά χάνονται. Οι θαμώνες του παρισινού Café de Flore ανακάτευαν μέσα σε συναισθήματα ντροπής και συγκίνησης τον καφέ τους, όταν τον άκουγαν να μιλά γι' αυτά τα θέματα.

Στο Λουρμαρέν με υποδέχεται ένα κοπάδι γαϊδούρια, που βόσκει στο λιβάδι κάτω από το κάστρο ανάμεσα στις ασημόφυλλες ελιές. Στα χωράφια γέρνουν στο φύσημα του ανέμου κόκκινες ανεμώνες και αχνογάλανοι κρίνοι. Το φως είναι τόσο διαυγές, λες και στον κόσμο δεν υπάρχει τίποτα πια ημιτελές, τίποτα που να μην έχει ειπωθεί. Το βράδυ, ο μαΐστρος ουρλιάζει ροβολώντας τις πλαγιές του Λουμπερόν, καλύπτοντας τους ήχους από τη συναυλία των γρύλων και των βατράχων. Στον αέρα αιωρείται το άρωμα άγριων λουλουδιών, θυμαριού και λεβάντας. Όταν ο Καμί ήρθε πρώτη φορά στο Λουρμαρέν, εντυπωσιάστηκε βαθιά από αυτή τη «γιγάντια σιωπή» και την «καταπληκτική ομορφιά» του τοπίου, η οποία παραμένει αναλλοίωτη μέχρι σήμερα. Χωρίς να διστάσει, αγόρασε το σπίτι λίγο πριν από τον θάνατό του και το επίπλωσε με σκούρα ισπανικά έπιπλα. Έφερε ακόμα κι ένα γαϊδούρι από την Αλγερία. Ύστερα, καθιστός στο πάτωμα της μεγάλης βεράντας έγραφε βιαστικά το τελευταίο βιβλίο του, Ο πρώτος άνθρωπος. Κορεσμένος ήδη από την τολμηρή, παγερή μονοτονία του Ξένου και της Πανούκλας, δεν ήθελε να την επαναλάβει. Στο τέλος επιθυμούσε να διηγηθεί απλά και ξεκάθαρα πώς έζησε η μητέρα του, με τον αφηγηματικό τρόπο των μεγάλων κλασικών. Παθιασμένος από την ιδέα ότι η ζωή είναι μια μακροχρόνια πορεία, επιδίωκε να επιστρέψει στις απαρχές της και να ξαναβρεί τις «δυο ή τρεις απλές και σημαντικές εικόνες, που είχε κλείσει στην καρδιά του την πρώτη φορά». Σ' αυτό το βιβλίο όφειλαν να αρμολογηθούν, να συνευρεθούν όλα, θαρρείς από μόνα τους: η άμμος της ερήμου, το φως της παιδικής του ηλικίας και η ποίηση της απλότητας. Σύντομα όμως τα ανοικτά φύλλα του χειρόγραφου κείτονταν διάσπαρτα μέσα στη λάσπη στο σημείο του δυστυχήματος. Ο Καμί πέθανε –λες και το θέλησε ο ίδιος ο δικός του παράλογος Θεός– εκείνη ακριβώς τη στιγμή που όφειλαν να ξεκινήσουν εκ νέου η ζωή και το έργο του. Ό,τι απέμεινε είναι ένα μεγαλειώδες ημιτελές έργο, που έγινε μεγάλη επιτυχία όταν κυκλοφόρησε το 1994.

Το βιβλίο είναι μια υποθετική αυτοβιογραφία, που αναφέρεται με ευθύ και ακόσμητο τρόπο σε μια επίσης στερημένη ζωή, στην οποία –λες κι επρόκειτο για μια ζωή στην έρημο ή αυτή που ξεκίνησε την πρώτη ημέρα της δημιουργίας– τίποτα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία. Ο Καμί συγγράφει το τελευταίο του αυτό μυθιστόρημα λες και είναι ένας νομάδας, που χωρίς να επιδιώκει να δαμάσει αυτό που περιγράφει, θέλει να καταδυθεί ξανά στην ήρεμη και χωρίς γεγονότα εποχή της παιδικής του ηλικίας στην Αλγερία. Θυμάται τη μητέρα του να κοιτάζει τα βράδια στον δρόμο σπρώχνοντας την καρέκλα κοντά στο παράθυρο, τον βουβό θείο που δούλευε σε ένα βαρελάδικο, τις σκονισμένες συκιές μπροστά στο σπίτι, τον ήλιο, τη θάλασσα και τα φλογισμένα τοπία, που ο άνθρωπος δεν είχε ακόμα καταφέρει να υποτάξει, παραμένοντας ταυτόχρονα κοντά στα πράγματα και τους ανθρώπους χωρίς να τον ενδιαφέρουν τα μεγάλα μυθιστορήματα μιας εποχής, που μετέβαλλαν τον άνθρωπο σε έναν ασήμαντο μικρό τροχό στο μηχανοστάσιο της Ιστορίας. Η διάσημη φράση του, μέσω της οποίας πρόβαλλε αντίσταση στις υπέρμετρες απαιτήσεις της Ιστορίας προς τη ζωή, προερχόταν από αυτό το ηλιοκαμένο, άλαλο σύμπαν της παιδικής του ηλικίας, όπου είχε επιστρέψει στο τέλος της ζωής του γράφοντας: «Αυτός που με δίδαξε πως η Ιστορία δεν είναι τα πάντα, είναι ο ήλιος».

Ο Καμί προερχόταν από έναν κόσμο στο περιθώριο της Ιστορίας. Περιέγραψε πολλές φορές την Αλγερία ως μια «χώρα χωρίς Ιστορία» και «χωρίς ποίηση», ξεχνώντας παράλληλα ότι η Ιστορία των γηγενών Αλγερινών δεν δημιουργήθηκε μόνο από τον καυτό ήλιο, αλλά και μέσω της εκατοντάχρονης κατοχής της χώρας από τους Γάλλους. Ως νεαρός ρεπόρτερ στην εφημερίδα Alger Républicain συνέγραψε συναρπαστικά άρθρα για την εξαθλίωση των Βερβερίνων, ωστόσο στα μυθιστορήματα και τα διηγήματά του οι Άραβες δεν έχουν όνομα και πρόσωπο. Δολοφονούνται, συλλαμβάνονται ή στέκουν συγκεντρωμένοι σαν μια γροθιά, απειλητικοί, στους δρόμους – κι αυτό γιατί ο Καμί δεν μπορούσε να διανοηθεί την ύπαρξη της Αλγερίας χωρίς τους Γάλλους.

Το ξέσπασμα του πολέμου στην Αλγερία υπήρξε η χειρότερη πολιτική καταστροφή στη ζωή του. Ο Καμί αγωνίστηκε υπέρ μιας αραβογαλλικής συνομοσπονδίας, υπέρ μιας πολυεθνικής Ευρώπης, η οποία δεν θα γινόταν μέρα με τη μέρα πιο θλιβερή και πιο άσχημη, στην οποία «δεν θα ήταν κανείς πια σε θέση να εξαλείψει ή να αναβάλει τη χαρά από τον κόσμο». Ο Καμί υποστήριζε αυτή τη ζεστή μεσογειακή σκέψη –ένα είδος αντίδοτου ενάντια στις ιδεολογίες ανάπτυξης και την ευρωπαϊκή υπερβολή–, αυτή τη φωτεινή σκέψη που έχει τις ρίζες της στη μεσογειακή ουτοπία των διανοουμένων της περιοχής, που όφειλε να προσδώσει και πάλι στη γηραιά και κουρασμένη από τους πολέμους ήπειρο τη φυσική ομορφιά, τη μετριοφροσύνη και την αδελφοσύνη – ιδιότητες που, σύμφωνα με τον Καμί, ευδοκιμούν μόνο στον μεσογειακό χώρο. Η Μεσόγειος, στις ακτές της οποίας γεννήθηκε αυτή η ουτοπία για την ευτυχία της απλότητας, όφειλε να γίνει το πρότυπο όλης της Ευρώπης.

Η πτώση του Αλμπέρ Καμί με αφιέρωση και υπογραφή του ίδιου.

Η Κατρίν Καμί κατοικεί στην οδό Αλμπέρ Καμί πίσω από μια μεγάλη ξύλινη πύλη. Το ραντεβού κανονίστηκε τηλεφωνικά με τον γραμματέα της. Δεν διαθέτει διαδικτυακή σύνδεση, φορά τζιν και αθλητικά παπούτσια και με υποδέχεται στο γραφείο του πατέρα της με την εκπληκτική θέα στο Λουμπερόν. Μόλις η συζήτηση έρχεται στον αδελφό της, γλιστρά πάνω στις ρόδες της πολυθρόνας του γραφείου της μέχρι την τελευταία γωνία του δωματίου και φορά ένα χοντρό μπουφάν. Μου λέει ότι θα προτιμούσε να μη μιλήσει για τον Ζαν. Και συμπληρώνει: «Η ζωή είναι περίπλοκη. Καθένας ψάχνει τον δικό του δρόμο μέσα στη ζούγκλα».

Η Κατρίν μεγάλωσε τρία παιδιά, εργάστηκε, όπως και ο αδελφός της, στον δικαστικό κλάδο και ζει από το 1992 στο μεγάλο σπίτι στο Λουρμαρέν: «Ένα δώρο που μας άφησε ο μπαμπάς». Είναι, όπως λέει, ευγνώμων για ό,τι έχει και δεν επιθυμεί τίποτε άλλο. Το γραφείο του πατέρα της μοιάζει σαν μια επιχείρηση που διαχειρίζεται με μεγάλη επιμέλεια τη λογοτεχνική του κληρονομιά. Η Κατρίν χορηγεί δικαιώματα έκδοσης, επιτρέπει ή απαγορεύει την πρόσβαση στα χειρόγραφά του, επιβλέπει τις εκθέσεις που διοργανώνονται προς τιμήν του. Τον θυμάται σαν ένα ζωηρό άνθρωπο, που θεωρούσε εύκολη τη ζωή.

Κανείς δεν είχε πει στα παιδιά ότι ο πατέρας τους σκοτώθηκε, μου εκμυστηρεύεται. Γι' αυτό και δεν μπόρεσαν να παρευρεθούν στην κηδεία. Στην οικογένεια, λέει, δεν γινόταν κουβέντα για τέτοιου είδους προσωπικά θέματα, όπως ο θάνατος ενός πατέρα. «Γενικά στην οικογένεια Καμί δεν μιλούσαν πολύ. [...] Οι προσωπικές συζητήσεις δεν είναι τίποτ' άλλο παρά ψυχανάλυση», λέει, εννοώντας προφανώς πως η ψυχανάλυση είναι μια λέξη συνώνυμη της ανοησίας. Δεν έχει καν διαβάσει την αλληλογραφία των γονιών της κι ας έχει τα γράμματα ακόμα στο σπίτι. Έχει μετανιώσει που έδειξε στον βιογράφο Εmmanuel Todd μερικά γράμματα από την αρχή της γνωριμίας των γονιών της. Δεν θέλει να πει σε κανέναν πού βρίσκεται η αλληλογραφία του πατέρα της με την ερωμένη του, Μαρία Σεζαρέ. Η Κατρίν δεν θέλει να εκφράσει καμιά γνώμη για τον πατέρα της, πόσο μάλλον για την ερωτική του ζωή. Κι επαναλαμβάνει: «Η ζωή είναι περίπλοκη. [...] Δεν αφορά κανέναν ποιον ερωτεύονται ενήλικοι άνθρωποι». Τους γονείς της, είναι σίγουρη, τους συνέδεε μια βαθιά φιλία. Κατόπιν, λέει μια από τις θαυμάσιες, σκληρές φράσεις του Καμί: «Είμαστε οι άγριοι της Αφρικής». Τα μέλη της οικογένειας Καμί θεωρούν ακόμα τους εαυτούς τους σαν μια χούφτα άγριων Αφρικανών, που αναγκάστηκαν να περιπλανηθούν ως τη Γαλλία και τις ρηχές περιοχές της ψυχής του πολιτισμού, χωρίς να ανήκουν ή να καταλαβαίνουν τη γλώσσα των συναισθημάτων της Ευρώπης. «Τώρα όμως θα πρέπει να ταΐσω τα σκυλιά μου», λέει, σηματοδοτώντας πως η συζήτησή μας έπρεπε να τελειώσει.

  Ο τάφος του Αλμπέρ Καμί στο κοιμητήριο του χωριού. 

Η πανσέληνος βυθίζει το κοιμητήριο του Λουρμαρέν τη νύχτα μετά την επίσκεψή μου στη δραστήρια κόρη του Καμί σε ένα κρύο, τρομακτικό φως. Θα ήθελα να σταθώ πλάι στο σκεπασμένο με λεβάντα και πικροδάφνες μνήμα του στο τέλος αυτού του ταξιδιού και να τον ρωτήσω τι απέγιναν, για παράδειγμα, οι δέκα πιο αγαπημένες του λέξεις: κόσμος, πόνος, γη, μητέρα, άνθρωποι, έρημος, τιμή, αθλιότητα, καλοκαίρι, θάλασσα. Θα ήθελα να τον ρωτήσω τι απέγινε, αν έχει αλλάξει το μήνυμα που άφησε στους μεταγενέστερους: Ζήσε βαθιά, ζήσε τώρα, ζήσε κοιτάζοντας κατάματα τον θάνατο, γιατί η αλήθεια, η ηθική και η ζωή δεν βιώνονται μιαν άλλη, αόριστη στιγμή.

_____________

*Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα Die Zeit, 7/11/2013.

http://diastixo.gr/

Αλμπέρ Καμύ: Ο άνθρωπος στο μάρμαρο Η αξεδιάλυτη σχέση του συγγραφέα του «Ξένου» και του «Επαναστατημένου ανθρώπου» με τη δημοσιογραφία

του Νίκου Μπακουνάκη*

Δημοσιογραφία και φιλοσοφία συμπληρώνουν ισότιμα τον συγγραφέα Καμύ. Γράφει ο βιογράφος του, Ολιβιέ Τοντ: «Πολλοί συγγραφείς γεννιούνται από τη δημοσιογραφία. Αλλοι τόσοι θάβονται απ' αυτήν. Ο Καμύ ξεκινάει μια αντίστροφη κίνηση. Ξέρει ήδη να στήνει το σκηνικό, να τοποθετεί τα πρόσωπα. Το δίπλωμα της φιλοσοφίας του είναι χρήσιμο: αναζητεί το νόημα κάτω από τα γεγονότα». «Κάποτε ήταν δημοσιογράφος. Τώρα τι είναι; Συγγραφέας! Δηλαδή, κερδίζει τη ζωή του με τα βιβλία;» είχε δηλώσει δυσαρεστημένη η μητέρα της Φρανσίν Φορ, της γυναίκας που παντρεύτηκε ο Καμύ και με την οποία απέκτησε δύο παιδιά.

Ο Καμύ σκοτώθηκε το 1960 σε αυτοκινητικό δυστύχημα. Ηταν 47 ετών. Από τα 47 χρόνια της ζωής του τα 27 τα έζησε στη γενέθλια Αλγερία και τα 20 στη Γαλλία. Η Αλγερία ήταν σίγουρα η μήτρα του συγγραφέα Καμύ. «Οπουδήποτε αλλού θα νιώθω πάντα εξόριστος» έγραφε. Η «συνετή σιωπή» του για τον πόλεμο της Αλγερίας σίγουρα στηρίζεται σε αυτή τη σχέση. Γάλλος της Αλγερίας, όπου είχε γεννηθεί στις 7 Νοεμβρίου 1913, και ταυτόχρονα Μεσογειακός ή καλύτερα συγγραφέας της Μεσογείου. Και η Μεσόγειος στον Καμύ δεν έχει τίποτε από το φολκλόρ της. Είναι νιτσεϊκή. Και καρδιά και κορμί και αγάπη και εξέγερση και ελευθερία και συνείδηση και θάνατος και αυτοκτονία, όλα τα συστατικά του έργου του Αλμπέρ Καμύ.

Για τον Καμύ η Αλγερία είναι τα πάντα: το σχολείο, το πανεπιστήμιο, η κομμουνιστική αφύπνιση αλλά και η απογοήτευση από το κόμμα, το θέατρο, το ποδόσφαιρο, η δημοσιογραφία, η κριτική, το ρεπορτάζ. Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Είναι ακόμη ο πρώτος γάμος αλλά και η φυματίωση στα τέλη του 1930, όταν είναι 17 ετών. Από αυτή την ηλικία συνειδητοποιεί τη θνητότητά του και στο νοσοκομείο διαβάζει Επίκτητο. «Η αρρώστια», λέει ο στωικός φιλόσοφος, «είναι εμπόδιο για το σώμα αλλά όχι κατ' ανάγκη και για τη βούληση». Αν και βρισκόταν πιο κοντά στις αρχαίες αξίες παρά στις χριστιανικές επαγγελίες, το θέμα της διπλωματικής του εργασίας ήταν «Χριστιανική μεταφυσική και νεοπλατωνισμός - Πλωτίνος και Αγιος Αυγουστίνος». Ο δοκιμιογράφος Καμύ και ο φιλόσοφος Καμύ εκδηλώνονται πολύ νωρίς. Αυτή η εργασία θα είναι και το πρώτο του ολοκληρωμένο βιβλίο. Προτού καν κλείσει τα είκοσι. Είναι τότε που διαμορφώνει και την ατομική ηθική του, βασισμένη στο τρίπτυχο: ζωή, δράση, γράψιμο. Αν και βαθιά πολιτικός σε όλο του το έργο και σε όλη τη στάση ζωής του, ο Καμύ απογοητεύτηκε γρήγορα από την πολιτική δράση. Την εποχή που διαγράφεται-παραιτείται από το Κομμουνιστικό Κόμμα Αλγερίας και ενώ στη Γαλλία καταρρέουν οι προσδοκίες του Λαϊκού Μετώπου, γράφει στα σημειωματάριά του: «Οσοι έχουν κάποιο μεγαλείο μέσα τους δεν κάνουν πολιτική».

Στις 14 Μαρτίου 1940 ο Καμύ έφευγε από το Αλγέρι για το Παρίσι. Θα άρχιζε η ζωή του ξένου, του εξόριστου. Στον Πόλεμο δεν στρατεύτηκε, ως οριστικά απαλλαγείς λόγω φυματίωσης, παρ' ότι είχε εμφανιστεί στην επιτροπή στρατολογίας κατόπιν αιτήσεώς του. Κατέκτησε γρήγορα τη λογοτεχνική σκηνή και γνώρισε αμέσως μεγάλη απήχηση. Το 1957 μιλούσε κιόλας για το τέλος της εποχής των ιδεολογιών. Δεν αγνοούσε τα δράματα του καιρού του και έπαιρνε θέση όποτε μπορούσε και όποτε γνώριζε. Αρνήθηκε τον φανατισμό αλλά όχι τη μαχητικότητα και διακήρυττε ότι δεν μπορεί να υπάρχει πολιτική χωρίς ηθική. Ισως αυτό το τελευταίο να είναι το κλειδί της ερμηνείας της αμφισβήτησής του τόσο από τη Δεξιά όσο και από την Αριστερά. Αλλά ακόμη και σε αυτό ο Καμύ αποδεικνύεται εξαιρετικά σύγχρονος.

Η κριτική πληροφόρηση

Συγγραφέας και δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα. Ο δημοσιογράφος Καμύ είναι απόλυτα επίκαιρος, όσο ο συγγραφέας. Ξαναδιαβάζοντάς τον μπορούμε να επεξεργαστούμε έναν ηθικό κώδικα για τη δημοσιογραφία, ιδιαίτερα σήμερα που οι νέες τεχνολογίες και η δική τους γλώσσα φέρνουν μια νέα ηθική, μια άλλη δεοντολογία. Ο Καμύ πίστευε στην «κριτική πληροφόρηση», l' information critique. Μέσα απ' αυτή την οπτική έδωσε τις μάχες εναντίον της αποικιοκρατίας, των ολοκληρωτισμών, της τρομοκρατίας, της βίας. Εδωσε τις μάχες εναντίον του μαξιμαλισμού των pieds-noirs και του μανιχαϊσμού των διανοουμένων του Παρισιού. Οι θέσεις του για τη βία στη σειρά των δημοσιογραφικών άρθρων του «Ούτε θύματα ούτε δήμιοι» («Ni victimes, ni bourreaux») είναι ίσης αξίας με τον στοχασμό που βρίσκουμε, για παράδειγμα, στο μεγάλο δοκίμιο «Ο επαναστατημένος άνθρωπος» (L' Homme Revolté).

Η αρχή του για την κριτική πληροφόρηση συνδέεται με τον ορισμό που δίνει για τον διανοούμενο: Διανοούμενος είναι πριν απ' όλα αυτός που αντιστέκεται στον καιρό του, c' est avant tout UN HOMME QUI SAIT RÉSISTER 'A L' AIR DU TEMPS. Και το δυσκολομετάφραστο air du temps δεν είναι μια κυρίαρχη ιδεολογία, αλλά και ένα περιβάλλον (από φίλους, εχθρούς), κάτι που επιβάλλεται σχεδόν αυτόματα, κατηγορηματικά, χωρίς καμία δικαιολογία ή τεκμηρίωση και παρασύρει. (Σκέφτομαι πόσο χρήσιμη είναι αυτή η σκέψη σήμερα.) Για την Αλγερία, ο Καμύ αντιστάθηκε στο air du temps των διανοουμένων του Παρισιού. Τα άρθρα του αυτής της εποχής, στην επιθεώρηση L' Εxpress, έχουν μια θαυμαστή ισορροπία μεταξύ της καταγγελίας της τρομοκρατίας και της βίας και της καταγγελίας της καταστολής. Και κατηγορήθηκε. Ακόμη και ως απολογητής της αποικιοκρατίας. Ευτυχώς που έχουμε τα ρεπορτάζ του για την Καμπυλία, τα Αλγερινά Χρονικά, Les Chroniques algériennes, που συναντούν τις αυτοβιογραφικές σελίδες στον Πρώτο Ανθρωπο. Ξέρουμε τι ακολούθησε. Και ξέρουμε αν δικαιώθηκε ή όχι ο Καμύ.

Το ωραιότερο επάγγελμα

Ο δημοσιογράφος Ζαν Ντανιέλ που γνώρισε πολύ καλά τον Καμύ - συνεργάστηκε μαζί του στην επιθεώρηση Caliban (που διηύθυνε ο Ζαν Ντανιέλ) - έχει πει ότι για τον Καμύ «η δημοσιογραφία δεν ήταν η εξορία, αλλά το βασίλειο». Στο Caliban o Καμύ είχε γράψει ότι η δημοσιογραφία είναι το ωραιότερο επάγγελμα του κόσμου - Le plus beau métier du monde. Ηταν ο άνθρωπος στο μάρμαρο, γιατί του άρεσε να βρίσκεται πάνω στο μάρμαρα όπου στοιχειοθετούνταν οι σελίδες, μαζί με τους μαρμαράδες, τους τυπογράφους, τους λινοτύπες. Στη δημοσιογραφία βρήκε μια κοινότητα. Βρήκε τη συνενοχή.  Είναι πολύ συγκινητικές οι μαρτυρίες αυτών των ανθρώπων. Δείχνουν από μια άλλη πλευρά ότι ο Καμύ δεν έκανε διακρίσεις ανάμεσα στον καλλιτέχνη και στον τεχνίτη, είχε επίσης πίστη στην ισοτιμία των ειδών. Φιλόσοφος, συγγραφέας, δημοσιογράφος. Αξεδιάλυτα.

Ο Τύπος, τα είδη, η δεοντολογία

Ξεκίνησε από την εφημερίδα L' Alger Républicain, το 1935. Ανεπιθύμητος για τη Γενική Κυβέρνηση της Αλγερίας, ο πρώτος ανεπιθύμητος γάλλος δημοσιογράφος. Πέρασε στην Paris-Soir, το 1942, μέσα στην Κατοχή, και φυσικά ήταν πίσω από την παράνομη Combat. Συνέχισε με την Combat, μετά την απελευθέρωση, συνεργάστηκε με την επιθεώρηση Caliban, όπως είδαμε, και για περίπου έναν χρόνο, το 1956, συνεργάστηκε με το περιοδικόL'Express, του Σρεβάν-Σρεμπέρ. Ταυτίστηκε όμως με την Combat. Ηταν η Combat του Καμύ όπως ήταν ο Monde του Μπεβ-Μερύ. Ηταν εφημερίδες γνώμης, που ταυτίζονταν με μια προσωπικότητα.

Η άσκηση της γραφής υπό την πίεση του εφήμερου τον ενέπνεε. Από τα πρώτα άρθρα του στην ελεύθερη Combat είχε θέμα τον Τύπο και τη δημοσιογραφία. Εκεί βρίσκουμε τη φράση ότι «μια χώρα αξίζει συχνά ό,τι αξίζει ο Τύπος της» («un pays vaut souvent ce que vaut sa presse»). Εκεί δίνει σχήμα στην έννοια της δημοσιογραφίας ως κριτικής πληροφόρησης. Πάει ακόμη πιο μακριά. Ορίζει τα δημοσιογραφικά είδη: editorial=une idée, deux exemples, trois feuillets, το ρεπορτάζ=Des faits, de la couleur, des rapprochements.

Στο Caliban έχει γράψει ότι «εκλαΐκευση δεν σημαίνει χυδαιότητα». Εχει γράψει ακόμη ότι «δεν πρέπει να αποπληροφορούμε ούτε να υποπληροφορούμε. Ο κόσμος δεν είναι ούτε ρόδινος ούτε μαύρος. Είναι απλώς περίπλοκος». Εχει γράψει επίσης ότι ο έντιμος Τύπος δεν πρέπει να ρέπει  ποτέ προς τον κιτρινισμό, τη συγκαταβατική παρουσίαση της ζωής των προνομιούχων, την καταστροφολογία.

Πόσο διαφορετική στάση απ' αυτήν του Ζαν-Πολ Σαρτρ, που περιφρονούσε τον Τύπο και το μόνο που τον ενδιέφερε ήταν να εξυπηρετηθεί απ' αυτόν. Μάλιστα είχε πει, κατά μαρτυρία του Ζαν Ντανιέλ, όταν έβγαινε το περιοδικό Le Nouvel Observateur, «μη διστάσετε να καταφύγετε στο αίμα και στο σπέρμα. Σε ό,τι αρέσει στον αστό και ενοχοποιεί την επιθυμία του» («N'hésitez pas à faire dans le sang et dans le sexe. C'est ce qui plaît au bourgeois et culpabilise son plaisir»).

Μερικοί είδαν τις θέσεις του σαν ένα ρέκβιεμ για τη δημοσιογραφία. Είναι όμως μια αξεπέραστη στάση. Η κριτική πληροφόρηση είναι κρίσιμο ζήτημα στις μέρες μας. Οσο και η αντίσταση στο πνεύμα των καιρών.

__________

* Το κείμενο αυτό στηρίζεται στη διάλεξη του συγγραφέα του στην εκδήλωση που διοργάνωσαν οι εκδόσεις Καστανιώτη στο Γαλλικό Ινστιτούτο, στις 12 Δεκεμβρίου 2013, για τα 100 χρόνια από τη γέννηση του Αλμπέρ Καμύ.

Πηγή: http://www.tovima.gr

Η ηθική της εξέγερσης

Posted on 15/01/2014 by Po

Αλμπέρ Καμύ «Ο επαναστατημένος άνθρωπος» Μετάφραση: Νίκη Καρακίτσου-Ντουζέ, Μαρία Κασαμπαλόγλου-Ρομπλέν, Εκδόσεις «Πατάκη» 2013, σελ. 490.

Του Θανάση Γιαλκέτση
στην Εφημερίδα των Συντακτών

Στον «Επαναστατημένο άνθρωπο» ο Καμί προσπαθεί να κατανοήσει και να ερμηνεύσει την τραγωδία της εποχής του. Η εποχή του Καμί είναι η «εποχή των ιδεολογιών» και ταυτόχρονα η εποχή του μηδενισμού. Ενα χαρακτηριστικό του μηδενισμού είναι η αδιαφορία για τη ζωή –και ιδιαίτερα για τη ζωή των άλλων-, ενώ και οι ιδεολογίες προβάλλουν επιχειρήματα που δικαιολογούν το έγκλημα. Στο πρώτο μισό του 20ού αιώνα, εκατομμύρια ανθρώπινες υπάρξεις υποδουλώθηκαν κάτω από το λάβαρο της ελευθερίας ή εξοντώθηκαν στο όνομα της Ιστορίας και της Επανάστασης. Το ερώτημα που απασχολεί τον Καμί, και που εμφανίζεται σχεδόν σε κάθε σελίδα του «Επαναστατημένου ανθρώπου», είναι το πώς ο άνθρωπος που εξεγείρεται δίκαια εξοικειώνεται έπειτα με το έγκλημα και το γιατί οι επαναστάσεις κατέληξαν σε νέες δεσποτικές και τυραννικές εξουσίες. Προκειμένου να απαντήσει σε αυτό το ερώτημα, ο Καμί ερευνά όλες τις μορφές που πήρε η εξέγερση (μεταφυσική, ιστορική, καλλιτεχνική), καθώς και όλες τις παρεκκλίσεις τους.

Επισκοπεί έτσι την ιστορία της σκέψης και επανεξετάζει ιδέες, στοχαστές, ιστορικά γεγονότα, αναζητώντας τα κύρια υποδείγματα του εξεγερμένου ανθρώπου, από τον μυθικό Προμηθέα ώς τον Σαντ, από τον Σεν Ζιστ ώς τον Στίρνερ, από τον Νίτσε και τον Μαρξ ώς τον Μπακούνιν και τον Λένιν. Παραφράζοντας το καρτεσιανό Cogito ergo sum, ο Καμί διατυπώνει το «Επαναστατώ, άρα υπάρχουμε». Μόνο με την εξέγερση ο άνθρωπος μπορεί να αντιδράσει στο παράλογο και να δώσει ένα νόημα στην ύπαρξή του. Η εξέγερση βγάζει τα άτομα από την απομόνωσή τους, γεννάει επικοινωνία και αλληλεγγύη, συνδέει τους ανθρώπους στην πάλη για την υπεράσπιση της ελευθερίας, της δικαιοσύνης και της κοινής τους αξιοπρέπειας. Αλλά η εξέγερση μπορεί να παρεκκλίνει, οδηγώντας σε αποτελέσματα που την ακυρώνουν. Μπορεί να γίνει το άλλοθι για νέους τυράννους, να γεννήσει μια νέα σκλαβιά. Το κακό ξεκινάει από τη θεοποίηση της Ιστορίας, με την οποία οι κοσμικές ιδεολογίες αντικαθιστούν την παραδοσιακή θρησκεία.

Ο άνθρωπος που επιδιώκει να γίνει Θεός διεκδικεί αυθαίρετα το δικαίωμα ζωής ή θανάτου των άλλων. Αντιδρώντας στις φονικές καταχρήσεις της «επαναστατικής βίας» και του ολοκληρωτισμού, ο Καμί υπερασπίζεται την αξία της ανθρώπινης ζωής και της ελευθερίας. Στην ιδέα ότι το τίμημα για την εγκαθίδρυση του βασιλείου της ελευθερίας πρέπει να πληρωθεί με τη ζωή όσων θέλουν να διατηρηθεί η παλαιά κοινωνία, ο Καμί αντιτάσσει την ιδέα της εξέγερσης ως πάλης για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια, για ένα κόσμο στον οποίο οι άνθρωποι δεν θα δολοφονούνται και δεν θα εξοντώνονται μαζικά, προκειμένου να επιτευχθούν πολιτικοί σκοποί.

Ο Καμί υπερασπίζεται την εξέγερση που ξέρει να σέβεται το όριο, το μέτρο, τον ηθικό κανόνα που ανακαλύπτει μέσα της και που, επομένως, από μηδενιστική εξέγερση γίνεται δημιουργική και από βίαιη γίνεται μη βίαιη. Οι επαναστάσεις προδίδουν το πνεύμα της εξέγερσης, γιατί στο όνομα του υπέρτατου Καλού, της μελλοντικής και μεσσιανικής ουτοπίας τους, υποτάσσουν τα μέσα στους σκοπούς, επιτρέπουν και δικαιολογούν κάθε βίαιη υπερβολή, αρνούνται την αξιοπρέπεια και την ομορφιά που είναι κοινές σε όλους τους ανθρώπους. Ο Καμί δεν υποστηρίζει ότι η θεωρία τού Μαρξ, αυτού του «προφήτη της δικαιοσύνης δίχως τρυφερότητα», οδηγεί λογικά και αναπόφευκτα στο σταλινικό καθεστώς. Υπογραμμίζει μάλιστα μια φράση του Μαρξ, η οποία «αρνείται για πάντα στους θριαμβευτές μαθητές του το μεγαλείο και τον ανθρωπισμό που του ανήκαν: «Ενας σκοπός που έχει ανάγκη από άδικα μέσα δεν είναι ένας δίκαιος σκοπός»».

Η έκδοση του «Επαναστατημένου ανθρώπου», το 1951, πυροδότησε μιαν από τις πιο ζωηρές θεωρητικο-πολιτικές πολεμικές της μεταπολεμικής περιόδου. Η πρόκληση και το «σκάνδαλο» έγκεινται στο γεγονός ότι ένας διανοούμενος της Αριστεράς, με αντιφασιστική δράση, όπως ο Καμί, σε μιαν εποχή που ο σταλινισμός βρίσκεται στο απόγειό του, καταγγέλλει χωρίς μισόλογα και χωρίς υποκρισίες τον αυταρχικό εκφυλισμό της ρωσικής επανάστασης και τα εγκλήματα του σοβιετικού κομμουνισμού. Κομμουνιστές, υπαρξιστές αλλά και σουρεαλιστές, δηλαδή σχεδόν όλοι όσοι κυριαρχούν στη γαλλική πνευματική σκηνή της εποχής, σπεύδουν να καταδικάσουν αυτό το βιβλίο, το οποίο αμφισβητεί ή επικρίνει τις διανοητικές πηγές της έμπνευσής τους, τις αρχές τους αλλά και τους τρόπους δράσης τους, μολονότι την ίδια στιγμή συνεχίζει να επικαλείται τις αξίες που και αυτοί θεωρούν θεμελιώδεις: την εξέγερση, την ελευθερία και τη δικαιοσύνη. Με το πέρασμα του χρόνου πολλοί μύθοι διαψεύστηκαν και πολλές ψευδαισθήσεις διαλύθηκαν. Οσοι ξαναδιαβάζουν σήμερα τον «Επαναστατημένο άνθρωπο» διαπιστώνουν ότι ο Καμί, που τότε πλήρωσε το τίμημα της διαφωνίας με την απομόνωση και τον εξοστρακισμό, είχε τελικά δίκιο απέναντι στους επικριτές του.[η υπογράμμιση δική μου]

__________________
http://roides.wordpress.com/

Αφιέρωμα στον γάλλο συγγραφέα Albert Camus. Σαν σήμερα, πεθαίνει το 1960 σε τροχαίο δυστύχημα στο Villeblevin (Γαλλία).

 LIFO (official) 

Αφιέρωμα στον γάλλο συγγραφέα Albert Camus.

lifo.gr

Σαν σήμερα, πεθαίνει το 1960 σε τροχαίο δυστύχημα στο Villeblevin (Γαλλία).

 "Εύθραυστος, φιλάσθενος, προσηλωμένος, θεληματικός, αισθησιακός, ονειροπόλος, κυνικός και θαρραλέος" (αυτοπροσδιορισμός του Albert Camus στην ηλικία των 29 ετών). Φωτ. Loomis Dean/Life Magazine. "'Ετρεφε από πολύ μικρός μία αγάπη για τα σώματα, για την ομορφιά τους που τον κάνει να γελά από ευτυχία στις παραλίες, για τη ζεστασιά τους που τον έλκυε αδιάλειπτα, χωρίς σαφή σκοπό, με τρόπο ζωώδες, όχι για να τα κατέχει, πράγμα που δεν ήξερε να κάνει, αλλά για να εισχωρεί απλά στην ακτινοβολία τους, να ακουμπάει στο πλευρό του φίλου, με ένα πλήρες αίσθημα εγκατάλειψης και εμπιστοσύνης, και σχεδόν να λυποθυμά όταν το χέρι μιας γυναίκας ακουμπούσε λίγο περισσότερο το δικό του μέσα στο συνωστισμό των τραμ" (απόσπασμα σε πρόχειρη μετάφραση από το αυτοβιογραφικό βιβλίο του "Le Premier Homme" (Ο πρώτος 'Ανθρωπος), εκδ. Gallimard, 1994). "Αυτό που δεν τους άρεσε σ'αυτόν, ήταν ο Αλγερίνος" (Le Premier Homme, Ο Πρώτος 'Ανθρωπος). Το αυτοβιογραφικό αυτό μυθιστόρημα ήταν το τελευταίο που έγραψε ο Albert Camus πριν πεθάνει. Πάνω φωτογραφία δεξ. : Ο Albert Camus, σε ηλικία επτά ετών (στο κέντρο με τη μαύρη μπλούζα) στο χασάπικο του θείου του Gustave Acault στο Αλγέρι (1920). Ο θείος ήταν αναρχικός, βολταιρικός και πολύ μορφωμένος. Βοήθησε οικονομικά τον ανηψιό του, αλλά, το κυριότερο, του διέθεσε απλόχερα την πλούσια και εκλεκτική βιβλιοθήκη του. Φωτ. Rue Des Archives. Κάτω φωτ. αριστ. : Στο Λύκειο με την τάξη του (Αλγέρι, 1933). Τερματοφύλακας σε σχολική ποδοσφαιρική ομάδα στην Αλγερία. "Πραγματικά, τη λίγη ηθική που ξέρω, την έμαθα στα ποδοσφαιρικά γήπεδα και τις θεατρικές σκηνές, που θα παραμείνουν τα αληθινά μου πανεπιστήμια" (Albert Camus, Γιατί κάνω θέατρο ; 1959). To 1930, o Camus αρρώστησε από φυματίωση και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει το ποδόσφαιρο. Με την ομάδα της εφημερίδας "Alger Républicain" τη μέρα που κυκλοφόρησε το πρώτο φύλλο της (1936). Ο Albert Camus είναι ο τρίτος από δεξιά. Simone Hié, η πρώτη γυναίκα του Albert Camus. Παντρεύτηκαν το 1934, αλλά ο γάμος τους κράτησε μόνο ένα χρόνο. "Μου έρχεται να παντρευτώ, να αυτοκτονήσω, ή να γίνω συνδρομητής στην L'Illustration. Μία απελπισμένη χειρονομία, εν ολίγοις..." (Λόγια του Mersault στο μυθιστόρημα La mort heureuse (Ο ευτυχισμένος θάνατος), εκδ. Gallimard). Με την Francine Faure, τη δεύτερη γυναίκα του. Παντρεύτηκαν το 1940. Με τα παιδιά του, Jean και Catherine Camus. Φωτ. Loomis Dean/Life Magazine. Με τη συντακτική ομάδα της εφημερίδας Combat το 1944. Στην πάνω φωτογραφία, διακρίνεται ο γάλλος συγγραφέας και μετέπειτα υπουργός Πολιτισμού André Malraux (με το μπερέ). Με τον Picasso και τον Sartre μεταξύ άλλων διανοουμένων και καλλιτεχνών σε μία φωτογραφία (πιθανόν) του Brassai. Δεξίωση στη Στοκχόλμη για την απονομή του Βραβείου Νόμπελ Λογοτεχνίας (1957). Στοκχόλμη, συνέντευξη τύπου.

'Ενα ταξίδι του Albert Camus στη Λέσβο, όπως το διηγήθηκε η Λητώ Κατακουζηνού. Αναδημοσίευση από το άρθρο του Αντώνη Χιώτη στο σάιτ Σίγρι - Λέσβος. Η φωτογραφία δεξιά, είναι από διακοπές στην Ελλάδα του Albert Camus με τον φίλο του Michel Gallimard, τον ανηψιό του Gaston Gallimard, ιδρυτή του φημισμένου γαλλικού εκδοτικού οίκου Gallimard. Ο Michel Gallimard διηύθηνε στα πλαίσια των εκδόσεων του θείου του την πολυτελή και μνημειώδη σειρά "La Pléïade". 'Ηταν ο μοιραίος οδηγός τη νύχτα του δυστυχήματος. Στα συντρίμμια της Facel Vega, του αυτοκινήτου του Albert Camus, βρέθηκαν νεκροί και οι δύο φίλοι.

 Οι Δίκαιοι του Albert Camus στο Knot, σε σκηνοθεσία Σάββα Στρούμπου (2011). Lo straniero (Ο Ξένος, 1967), ταινία του ιταλού σκηνοθέτη Luchino Visconti, με τους Marcello Mastroianni και Anna Karina. Lo straniero. 'Ενα ταξίδι του Albert Camus στη Λέσβο, όπως το διηγήθηκε η Λητώ Κατακουζηνού. Αναδημοσίευση από το άρθρο του Αντώνη Χιώτη στο σάιτ Σίγρι - Λέσβος. Η φωτογραφία δεξιά, είναι από διακοπές στην Ελλάδα του Albert Camus με τον φίλο του Michel Gallimard, τον ανηψιό του Gaston Gallimard, ιδρυτή του φημισμένου γαλλικού εκδοτικού οίκου Gallimard. Ο Michel Gallimard διηύθηνε στα πλαίσια των εκδόσεων του θείου του την πολυτελή και μνημειώδη σειρά "La Pléïade". 'Ηταν ο μοιραίος οδηγός τη νύχτα του δυστυχήματος. Στα συντρίμμια της Facel Vega, του αυτοκινήτου του Albert Camus, βρέθηκαν νεκροί και οι δύο φίλοι.

Πηγή: www.lifo.gr